Friday, September 14, 2007

సబ్-ప్రైం కష్టాలు ఎలా ఉధ్భవించాయి? - 2

సబ్-ప్రైం కష్టాలు ఎలా ఉధ్భవించాయి? - 1 టపాకి రెండవభాగమిది....

అప్పులిచ్చే బాంకులు, కంట్రీవైడ్ ఫినాన్స్ లాంటి ఇంటికుదువ బాంకులు ప్రైమే కాక సబ్-ప్రైమ్ అప్పులు విరివిగా ఇచ్చి ఆదాయం, పనిచేయు ఉద్యోగస్తుల సంఖ్య, స్టాక్ విపణిలో విలువనూ చాలా పెంచుకున్నాయి. ఇంటి అప్పులకున్న గిరాకీ వల్ల పుట్టుకొచ్చిన అప్పు పుట్టింపు కార్యాలయాలు (loan originating offices) పోటీ పడి కస్టమర్లని ఆకట్టుకోవడానికి ప్రయత్నాలు చేసాయి. ఇలాంటి పరిస్థితులలో జరిగిన కొన్ని తప్పుల వల్లనే ఇప్పుడున్న ముప్పు వచ్చిపడింది. ఆ తప్పులెంటంటే..

1. అపాత్ర అప్పులు ఇవ్వడం: దారిన పోయే ప్రతీ అపాత్ర దానయ్యకీ అప్పులిచ్చేస్తే ఇంకేమవుతుంది? అప్పు పుట్టించే వాడు తాను రప్పిస్తున్న దరఖాస్తుల సంఖ్య చూసేవాడే కానీ, ఎలాంటి వారి చేత దరఖస్తులు పెట్టిస్తున్నానని చూడలేదు. నా తర్వాత పూచీపెట్టుడు వాడు చూసుకుంటాడులే అని వాడి ధీమా. పూచీపెట్టుడు వాడు వ్యాపరాన్ని పెంచాలనే ఉద్దేశ్యంతో నియమాలని ఉల్లంఘించినా మున్ముందు ఏదైనా ఐతే ఉపవిపణిలో ఈ అప్పుని కొన్నవాడు చూసుకుంటాడులే అని ధీమా పడడం..అందునా మంచి అప్పు కాకపోతే ఉపవిపణిలో సంస్థలు ఎందుకు కొంటాయిలే అని మరింత నమ్మకం. ఉపవిపణి వాడు అప్పుల పత్రాలు కట్టలు తీసుకుని, మంచివి కాకపోతే ఇంత పేరున్న సంస్థలు నాకు అప్పుల పత్రాల కట్టలెందుకిస్తారులే అనుకోవడం..ఇది చాలు చెడు అప్పులు పెచ్చరిల్లడానికి. అదే జరిగింది.

2. తెలిసీ తప్పులు చేయడం: ఇప్పుడు వెలుగులోకి వస్తున్న విషయాల వల్ల తెస్తున్నదేమిటంటే కొన్నిసందర్భాలలో బాంకు ఉద్యోగులు, అప్పుతీసుకుంటున్న వ్యక్తి మారే వడ్డీ (Adjustable rate) వల్ల కొన్ని రోజుల్లో అప్పు తీర్చలేడని తెలిసీ అప్పులిచేసేవారట..కుదువకి ఉన్న ఇల్లి అమ్ముకోవచ్చుననే దురాలోచన ఉండడమే దీనికి కారణం. కానీ వారు గ్రహించని విషయము ఏమిటంటే, అప్పులిచ్చే సంస్థలన్నీ ఇదే పని చేస్తే చివరకి జప్తు (forclosure) ఇళ్ళు ఎక్కువై ఇళ్ళ విలువ పడిపోతుందని..ప్రస్తుతం ఉన్న పరిస్తితి అదే, జప్తు కాబడ్డ ఇళ్ళు ఒక పక్క పెరుగుతుండగా, ఇళ్ళ దరలు పడిపోతున్నవి.

3. కపటం, కళ్ళు కప్పడం: అప్పులిచ్చే వారి ప్రకటనలు, వారి విపణింపు వ్యూహాలూ (marketing strategies) ఒకదానికింకోటి చూపుంచి చదివే వారు అపార్ధం చేసుకుకే రీతిలో ఉండేలా తీర్చిదిద్దబడేవి కూడా. స్థిర వడ్డీ అని పేరుకే కానీ, ఇరవై ఏళ్ళ అప్పు మొదటి మూడేళ్ళూ స్థిర వడ్డీతో ఆపై మారే వడ్డీ తో ఉంటుందని కస్టమర్లకి విపులీకరించ కుండా వారిచేత పత్రాలు సంతకం చేయించుకున్న మహానుభావులున్నారు. ఉదాహరణకి ఇది, ఇది వినండి. ఫిలడల్ఫియాలో అనుకుంటా ఇలా వంచనకి గురైన ఒకావిడ ఇప్పుడు అప్పిచ్చిన కంపెనీపై దావా వేసి జప్తుకి సిధ్ధమైన తన ఇంటిని ఖాళీ చేయనని భీష్మించుకు కూర్చుంది. ఇలాంటి సంఘటనలు మున్ముందు ఇంకా పెరగచ్చు.

వీటన్నిటి వల్లా తెలుస్తున్నదేమిటంటే, కొన్ని సంస్థలు దురాశతో చేయకూడని పనులు చేస్తున్నప్పుడు, వాటిపై ఓకన్నువేసిఉంచాల్సిన సంస్థలు బధ్ధకంతో చేయవలసిన పనులు చేయకపోవడం వల్ల ఈ దుస్థితి ఏర్పడింది. ఇలాంటి కష్ట సమయంలో కూడా నిరాటంకంగా వ్యాపరం చేసుకుపోతున్న సంస్థలూ ఉన్నాయి, అత్యాశకి పోకుండా తప్పుడు అప్పులు ఇవ్వని అట్టి సంస్థల వ్యాపారమూ, వాటాపత్ర విపణిలో (share market) వాటి విలువా ఎక్కువగా దెబ్బతినలేదనే చెప్పచ్చు.

వచ్చే టపాలో ఇంటి కుదువ అప్పులకీ, స్టాక్ విపణులకీ ఉన్న సంబంధమేమిటి? అనే విషయం మీద వ్యాఖ్యలు.

No comments: